در برخی از بیماران ترکیبی از علائم بالینی منجر به ابهام در تشخیص صحیح بیماری می‌گردد. در گذشته در چنین موارد چالش برانگیزی، به طور کلی یک استراتژی تشخیصی مرحله به مرحله انتخاب می‌شد و منجر به وقت گیر و پرهزینه شدن آزمایش و حتی عدم تشخیص بیماری می‌شد. علاوه بر اینها، تأخیر در تشخیص میتوانست تأثیر قابل توجهی در درمان و کیفیت زندگی بیمار داشته باشد. اما با ییشرفت گسترده علم ژنتیک دریک دهه گذشته و با ظهور آزمایش توالی یابی نسل بعدی (NGS) و به خصوص توالی یابی اگزوم (WES) تا حدود زیادی این مشکل حل شده است. در مواردی که ابهام در تشخیص دقیق وجود دارد، استفاده از آزمایش WES نسبت به سایر آزمایش‌های ژنتیکی که به صورت هدفمند ژن خاصی را بررسی می‌کنند، دارای مزایای فراوانی است. آزمایش‌های ژنتیکی هدفمند فقط بر روی یک ژن واحد یا مجموعه محدودی از ژن‌های از پیش تعیین شده متمرکز است اما آزمایش WES تقریباً تمام ژن‌های شناخته شده را به طور همزمان بررسی می‌کند. تخمین زده می‌شود که بیشتر جهش‌های ایجاد کننده بیماری های ژنتیکی (حدود ۸۵٪ موارد) در این مناطق ژنی که از طریق آزمایش WES مورد بررسی قرار می گیرند، قرار دارند. در واقع عدم انتخاب هدفمند ژن‌ها در روش WES این اجازه را می‌دهد تا حتی جهش‌های غیر منتظره‌ای مرتبط با سایر بیماری‌ها را شناسایی کنیم. این در حالی است که با روش‌های هدفمند شناسایی جهش‌های غیر منتظره مرتبط با سایر بیماری‌ها امکان پذیر نیست.
چه زمانی نیاز به انجام آزمایش WES است؟
برای بسیاری از بیماران ترکیبی از علائم بالینی غیر اختصاصی مانع شناسایی عوامل ژنتیکی مشخص با اطمینان کافی می‌شود و در نتیجه مانع انتخاب ژن های مشخص برای بررسی هدفمند می‌شود. در چنین شرایطی WES یک آزمایش مقرون به صرفه‌تری می‌باشد. WES همچنین در مواردی که قبلاً رویکردهای هدفمند همانند پنل های ژنتیکی به تشخیص منجر نشده است، رویکرد مناسبی است.
نحوه انجام آزمایش و نحوه نمونه گیری
این آزمایش به دو روش انجام می شود
در روش اول ابتدا آزمایش WES فقط برای نمونه بیمار انجام می شود، همچنین ازهر دو والد بیمار نمونه خون گرفته می شود تا با توجه به نتایج به دست آمده از آزمایش فرزند بیمار در مرحله اول از نمونه های والدین برای بررسی و تایید نتایج مرحله اول استفاده می شود.
در روش دوم آزمایش WES همزمان برای والدین و فرزند بیمار انجام می شود. در این روش نتایج از دقت و صحت بالای برخوردار می باشد اما هزینه ها در این روش به مراتب بالاتر خواهد بود و به شکل روایت در کشور انجام نمی‌شود.
برای انجام آزمایشات ژنتیک نیازی با ناشتایی نیست.
محدودیت های تست ها
تفسیر نتایج آزمایش با اطلاعات و دانش موجود در حال حاضر انجام می شود و تفسیردوباره نتایج در آینده می تواند به یافته های دقیق تری منجر گردد، که این به دلیل افزایش فهم بشر از اطلاعات ژنوم انسان و در نتیجه تکمیل تر شدن اطلاعات ژنتیکی در دیتابیس های مرتبط می باشد.به دلایل فنی ، آزمایش WES حساسیت 100٪ ندارد و بعضی از اگزون ها (تعداد بسیار اندکی) نمی توانند به طور موثری توالی یابی شوند ، وهمچنین بعضی از ژن ها به دلیل وجود نسخه های متعدد (Pseudogene) در ژنوم نمی توانند دقیقا توالی شوند. بنابراین ، بخش کوچکی از انواع تغییرات ژنتیکی مربوط به سلامت بیمار احتمالا تشخیص داده نمی شود.